Yapay zekâ ile oluşturulan düzmece fotoğraflar her geçen gün daha gerçekçi bir hale geliyor. Bugünlerde herkes web tabanlı bir yapay zekâ programına erişip, fazla efor harcamadan yapay yahut manipüle edilmiş imgeler oluşturabiliyor.
İyi haber ise ABD’nin New York eyaletinde bulunan Buffalo Üniversitesi’nde misyon yapan Prof. Dr. Siwei Lyu’dan geldi. Yapay zekâya karşı, yapay zekâ yardımıyla savaşan bir küme araştırmacıdan biri olan Lyu, bu cins sahtekârlıkların kokusunu almak için doğal bir içgüdüye sahip olduğunu söyledi.
Görüntü manipülasyonu neredeyse fotoğrafçılığın kendisi kadar uzun bir geçmişe sahip. Lyu ise uzun müddettir fotoğrafçılık alanında yapılan sahtekârlıklarla gayret eden bir isim.
Bir kişinin fotoğrafının, öteki bir kişinin bedenine eklenmesi bilhassa de ünlülerin fotoğraflarında bunun yapılması çok alışılagelmiş bir olay. Bu manzaraların inandırıcı olması için ihtimamlı bir çalışma ve marifet gerekiyor. Günümüzde değişen şey, uzmanlığı olmayan birinin gerçek üzere görünen bir şey yaratmasının ziyadesiyle kolaylaşması ve bunun sonucunda sentetik manzaraların göz korkutucu bir boyuta ulaşması.
Sağda bir fotoğrafçı tarafından çekilen gerçek bir çitayı görüyoruz. Soldaki ise büsbütün yapay zeka tarafından oluşturulmuş bir çita fotoğrafı…
Ancak paniğe kapılmaya gerek olmadığını belirten Prof. Dr. Lyu, yanlışsız olmayan şeyleri bulmak için doğal içgüdülerimizi nasıl kullanacağımızı ve yapay zekânın yıldırım suratındaki ilerlemesine nasıl ayak uyduracağımızı National Geographic’e 6 ana başlıkta özetledi.
SAHTE BİR MANZARAYI YAKALAMAK İÇİN İPUÇLARI NELER?
— Birinci adım yavaşlamak
Tüm gün toplumsal medya ile iç içeyiz ve rastgele bir imgeyi zihnimize işlemek için sadece 13 milisaniye üzere kısa bir mühlet kâfi. Bu müddet imajın ne olduğunu anlamak için kâfi olsa da, gerçek olup olmadığını kavrayabilmek için kâfi gelmiyor.
“Bir manzara yanlışsız bildiklerinizle çeliştiğinde sizi şaşırtır, bu yüzden bu içgüdüyü görmezden gelmeyin” diyen Prof. Dr. Lyu, “Bir dahaki sefere enteresan ya da komik bir şey gördüğünüzde, umarım biraz durup düşünürsünüz” dedi ve ekledi:
“Şüphelendiğiniz bir şey olursa çabucak retweet yapmayın; böylelikle sorunun bir modülü olmak yerine sorunu daha başında durdurmuş olursunuz.”
— Programlar yalnızca kendine verileni biliyor
Yapay zekâ programları çok sayıda gerçek imajdan yola çıkarak gerçek imajlar oluşturmak üzere eğitiliyor. Bu programlar sırf kendilerine verilenleri biliyor lakin hangi detaylara dikkat etmeleri gerektiğini bilmiyor. Bu da yakından incelendiğinde açıkça görülen imaj meselelerine yol açıyor. Örneğin, deepfake görüntülerdeki beşerler nadiren göz kırpıyor, zira yapay zekâ çoklukla gözleri açık olan insanların manzaralarıyla eğitiliyor
Yapay zekâ uygulamaları vakit kazanımı sağlayarak iş gücünü azaltmış olsa da sanatçı, dizayncı ya da kullanıcıların hislerini ve tecrübelerini net bir biçimde yansıtamıyor. Birtakım ipuçları kullanıcının yapay zekâ teknolojisi ile üretilmiş manzaraları anlayabilmesini mümkün kılıyor. Çoklukla gözlemlenen belirtiler mimiklerde, ellerde, gözlerde, saç tellerinde, ışık-gölge ve yansımalarda, kıyafet ve aksesuar ayrıntılarında, metin yerleşiminde, art planda yer alan figürlerde ya da yer ayrıntılarında ortaya çıkar. Yapay zekâ teknolojisi doğal olmayan mimikler, ışık ve gölgeler, perspektife uygun olmayan yer yerleşimi, anatominin deformeye uğraması üzere birtakım görsel ipuçları sunar.
Dicle Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Merve Yıldırım
— Aksesuarların deri ile teması
Görüntü doğrulama uzmanı Paulo Ordoveza ise “İşaretler ekseriyetle aksesuar ve kıyafetlerin deri ile temas yerlerinde ortaya çıkar” ihtarını yaptı. Bu, buruşuk bir gömlek kolunun, giyen kişinin derisiyle net bir biçimde ayrışmadan silikleşmesi üzere bir şey olabilir. Ayrıyeten birebir nedenle saç tellerinde, gözlüklerde, şapkalarda ve mücevherlerde de temas yerlerine dikkat edilmeli.
— İmajdaki insansa ellerine bakılmalı
Mevcut yapay zekâ programları gerçeğe yakın eller üretmekte düzgün değiller. Altı parmaklı, hepsi birebir uzunlukta ya da garip bir pozda olan parmaklar görebilirsiniz. Mart ayında, Papa’nın yapay zekâ tarafından oluşturulmuş bir manzarası viral oldu. Bu görselde üzerinde ünlü bir markanın şişme montu olan Papa, kahvesini kapağından tutuyordu. Bu tutuş kutunun içi boş olsa bile epey garip duruyor.
— Gözlere dikkat!
İnsanlar yüzün en küçük detayına kadar dikkat eder. Lakin yapay zekâ teknolojisi şimdi gözlerin tasvirinde ustalaşmış değil. Beşerler neredeyse her vakit dairesel göz bebeklerine sahipler, lakin yapay zekâ çoklukla gözün merkezinde garip halli gölgeler üretiyor. Gözlerden yansıyan ışık da her beğenilen birebir yerde olmalı. Bu da mevcut yapay zekanın zorlandığı bir şey.
— Işık ve gölge yansımaları ele verebilir
Genel olarak ışık ve gölgelerin yapay zekâ tarafından yine üretilmesi güç. Bilhassa manzarada bir pencere yahut yansıtıcı yüzey varsa, olmaması gereken yerde ışık yahut gölge olabiliyor.
Ayrıca birçok sentetik imgede doku olması gereken yerlerde doğal olmayan bir pürüzsüzlük bulunuyor ve düz olması gereken şeyler hafif kavisli olabiliyor.
Grafik: Harun Elibol
‘BUGÜN SÖYLENENLER BİR AY SONRA İŞE YARAMAYACAK’
Ancak yapay zekâyı ayırt etme konusunda yapılan ihtarların bir dezavantajı var. Tüm bu ayırt edici özellikler teknolojinin gelişmesiyle ortadan kalkabilir.
Adli Bilimler uzmanı Prof. Dr. Hany Farid bu durumu şöyle özetledi:
“Bugün size ne söylersem söyleyeyim, bir ay içinde işe yaramayacak. Gerçek şu ki alan çok fakat çok süratli ilerliyor.”
Farid çok daha yararlı ve daha uzun ömürlü olan yolun, görsellere genel olarak kuşkuyla yaklaşmak, kaynağını sorgulamak ve doğruluğunu iki kere denetim etmek olduğunu da kelamlarına ekledi.
Sanatçı, dizayncı, öğrenci ve öbür tüm kullanıcılar için varlıklı bir görsel data tabanı oluşturan yapay zekâ, bu bağlamda değerlendirildiğinde kullanıcıların keşfetme, tahlil etme ve karar verme süreçlerinde avantaj sağlar. Ayrıyeten yaratıcı görsel içerik sunmasıyla birlikte kullanıcıları yaratıcı fikirlere teşvik etmesinden ötürü faydalı olabilir. Yapay zekâ teknolojisinin sağladığı avantajlar kadar dezavantajları da var doğal. İmgelerin çeşitlenmesi ve çoğaltılması kullanıcıların yanlışsız kaynağa erişmesini zorlaştırmıştır. Artık emniyetli bilgiye ulaşmak fakat kaynakların doğruluğunu tahlil etmek ile mümkündür.
Dicle Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Merve Yıldırım
‘İNSANLARIN YAPAY ZEKÂYI BERBATA KULLANACAĞI ÇOK AÇIK’
En kolay kullanılabilecek araçlardan biri Google’ın aksine görsel araması. Burada kullanıcılar bir görsel yükleyip bu görselin yaratılmasıyla ilgili tartışmalar olup olmadığını görebilir. Bu, “beyaz montlu Papa” üzere yaygın olarak sirkülasyonda olan bir görsel için işe yarayabilir fakat daha bilinmeyen yahut eşsiz yaratımlarda için yardımcı olamayabilir.
Bu üzere durumlar için birtakım şirketler, fiyat karşılığında yapay zekâ tespit hizmetleri sunuyor.
“İnsanların çok gelişmiş ses, görüntü ve imaj üretmelerine müsaade verdiğinizde ne olacağı çok açık. Beşerler bunlarla makûs şeyler yapacaklar” diyen Prof. Dr. Farid, “Ben bu şirketlerin, ‘Bizi suçlamayın. Biz yalnızca teknolojiyi üretiyoruz’ demelerine inanmıyorum” tabirini kullandı.
yapay zeka İMZALARINI ORTAYA ÇIKARAN DAHA FAZLA ARAÇ ORTAYA ÇIKACAK
Şu anda, yapay zekâ tarafından üretilen içeriği tespit etmeye yönelik fiyatsız kaynaklar çok az ve çok da emniyetli değil. Fakat yapay zekâ ilerlemeye devam ettikçe, imaj doğrulama uzmanları da tıpkı bir röntgen aygıtının bedenin iç işleyişini ortaya çıkarması üzere, gözle görülemeyen yapay zekâ imzalarını ortaya çıkarabilecek daha fazla araç yaratacak.
Yine de bu kaynaklar olmadan şimdiden yapay zekâ tarafından üretilen manzaralara dikkat etmeye başlayabilirsiniz.