Müjde Işıl – Nazlı Elif Durlu’nun birinci uzun metrajlı sineması “Zuhal”, Nihal Yalçın’a geçen sene Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’nde En Âlâ Bayan Oyuncu Mükafatı kazandırdıktan bir yıl sonra vizyonda. Bayan öykülerinin ve bayan sinemacıların karar alanlarının artmasına muhtaçlık duyulan dönemde “Zuhal”; kentli bayan karakteri ile birlikte apartman hayatı ve iletişimsizlik üzerine tahminen de çoğumuza epey tanıdık gelen bir öykü anlattı. Biz de sinemanın ayrıntılarını Nazlı Elif Durlu’dan dinledik.
Bir kedi sesinden bir sinema fikri nasıl çıktı?
Filmin fikri gerçek bir olaydan esinlenerek ortaya çıktı. Bir arkadaşımın arkadaşı, bana bir kedi sesi duyduğunu lakin kediyi bulamadığını ve etrafındaki insanların onun akıl sıhhatinden kuşku etmeye başladığını anlatmıştı. Birinci duyduğumda bu öykünün çeşitli potansiyelleri olduğunu düşündüm. Hem bir karakterin iç dünyasını anlatmak için imkân sağlayabileceğini hem de somut bir arayış içerdiği için sürükleyici bir öykü olabileceğini, karakterin karşılaştığı pürüzlerin onun etrafı hakkında bilgi verebileceğini düşündüm. Bu öyküyü duyduğum akşam, üzerinde çalışmaya başladım.
Orta-üst sınıf, meslek ve imkân sahibi bir bayan karakter ile anlatmaktaki hedef neydi?
Yazım etabını biraz da keşif alanı olarak görüyorum. Yani yazma sürecinde tam olarak ne anlattığıma ve nasıl anlatacağıma karar veriyorum. Bence senaryo bittiğinde bu sorular muharririn başında net bir biçimde cevaplanmış olmalı ancak senaryo yazım sürecinde bu soruların karşılıkları da değişebiliyor. Ben de bu süreçte bir husus ya da bir karakter hakkında niyetimi değiştirebiliyorum. Zuhal’in sınıfına, mesleğine, yaşına ve cinsiyetine karar verdiğimiz kademede aslında bu öykünün ne anlattığını belirlemiş olduk. Zuhal’in kim olduğu; bu kedi sesinin onun için ne manaya geldiğini, bu sıkıntıyla nasıl baş edeceğini ve nasıl pürüzlerle karşılaşacağını da belirledi. Zuhal, kâğıt üzerinde sahip olmak istediği her şeye sahip olan bir karakter fakat bu kedi sesinin peşinde çıktığı seyahat, hiç alaka kurmadığı beşerlerle münasebet kurmasını ve kendi kendine sormaktan kaçındığı soruları sormasını sağlıyor.
Kedi sesini Zuhal’in yalnızlığına isyanı olarak yorumlamak mümkün mü?
Bana sinemada da edebiyatta da yalnızlıkla ilgili olmayan bir kıssa yok üzere geliyor. O yüzden bence de kedi sesinin Zuhal’in yalnızlığıyla ve o yalnızlığın farkına varmasıyla alakası var.
Zuhal rolü en baştan Nihal Yalçın için mi yazıldı?
Nihal’e çok erken bir evrede Zuhal rolünü teklif ettik. Onun birinci okuduğu versiyondan sonra da senaryo çok değişti. Düzgün oyuncular bence tıpkı vakitte bir çeşit müelliftir. O yüzden biz Zuhal karakterine Nihal’i düşünerek eklemeler yapmamış olsak da Nihal çekim sürecinde karakterin yaratımına çok katkıda bulundu.
Sesin, Zuhal’in zihninde mi yoksa gerçek mi olduğu konusunda seyirci ikilemde kalıyor. Bunun finalde de muallakta kalması yahut netleşmesi arasında nasıl seçim yaptınız?
Kedi sesini ne vakit ne kadar duyacağımız konusu hem yazım hem çekim hem de ses tasarımı aşamasında detaylı şekilde düşündüğümüz bir husustu. Seyirciyi bu bahiste manipüle etmek istemedik. Sinemanın ses dünyası Zuhal’in tecrübesine nazaran tasarlandı. O bir sesi ne kadar duyuyorsa seyirci de o kadar duydu. Spoiler vermeden yorum yapmak biraz sıkıntı fakat doğrusu sinemanın sonunun nasıl olacağı çok erken evrede aşikardı ve günümüzün karamsarlığı içinde ufak da olsa ümit verici biçimde sineması sonlandırmak kıymetliydi.
“Kadın yönetmen” diye cinsiyet eşitsizliğine dikkat çekmeye son verip yalnızca “yönetmen” diyebileceğimiz günler yakın mı?
Umarım yakındır lakin doğrusu katedilmesi gereken daha çok yol var üzere geliyor bana. Sinema yaparken çok fazla kişiyi ikna etmeniz gerekiyor ve sizin çoğunlukla sizin çok net duyduğunuz o sesi diğerleri duymuyor, duymak işine gelmiyor ya da duymamak için mazeretler uyduruyor. Ancak tekrar tıpkı Zuhal üzere bu, bizim yılmayacağımız ya da vazgeçmeyeceğimiz bir seyahat.
“İyi, izafi bir kavram”
Senaryosunu tekrar Ziya Demirel ile birlikte yazdığınız “Ela ile Hilmi ve Ali” de şu sıralar şenliklerden ödüllerle dönüyor. Nedir yeterli senaryonun sırrı?
Herhangi bir hususta bir şeyin uygun olup olmaması nispi bir kavram bence. Birisinin çok beğendiği bir sinema öbür birisi için katlanılmaz olabiliyor. O yüzden uygun senaryonun bir sırrı olduğuna inanmıyorum, hatta ‘iyi senaryo’ ya da ‘iyi film’ diye bir şey olduğuna da inanmıyorum. İzlediğim vakit beni etkileyen ya da etkilemeyen sinemalar var. Bu hususta baş yormayı hem izleyici hem de yazar-yönetmen olarak çok değerli buluyorum fakat doğrusu bir sinemanın beni neden etkilediği konusunda da net bir karşılık veremeyeceğim. “Bir sanat yapıtı bitmez fakat terk edilir” diye bir şey okumuştum. Senaryo ve sinema için de bu geçerli üzere geliyor fakat ben kendi işlerimde pek çok yol denediğime, fikrin potansiyelinin çoğunlukla hakkını verdiğime inandığımda, bitirmekten çok o iş üzerinde daha fazla çalışmayı bıraktığımı söyleyebilirim.